Τα πέτρινα σπίτια του Ροδολίβους

  

Έμεινε αξεπέραστη η τέχνη των παλιών μαστόρων της  δεκαετίας του 1920 και ίσως πρωτύτερα ακόμη.Το ξεκίνημα τους από την Ηπειρο.(Μέτσοβο Κόνιτσα) και απο το Λέχοβο από το 1920 περίπου. Η τέχνη τους υψηλής  ποιότητας, απαράμιλλη, ξέχωρη και τα έργα των χεριών τους Θα μείνουν για αιώνες. Καθένας τους κατείχε κάθε ειδικότητα, ήταν πελεκητής, κτίστης, σοβατζής, βαφέας, στεγάς, όμως  για λόγους σκοπιμότητας και δεοντολογίας το συνεργείο ανέθετε στον καθένα, ιδιαίτερα στην κατασκευή της στέγης, τους ξέχωρα εξειδικευμένους  βοηθούμενους και από ένα-δυο άλλους.

Οι παλιότεροι τους θυμούμαστε με τα ονόματα τους: Ο μαστροβαγγέλης Λιάκος, ο μαστροπέτρος Μπούτσης, ο μαστρογιώργης  κι άλλοι  Λεχοβίτες. Όλοι τους  άφησαν στο χωριό μας οικοδομικά αρχιτεκτονικά  κομψοτεχνήματα  και πάνω απ’ όλα μνήμη αγαθή.

                                         Λάζαρος Ανδρεάδης

Sofia Christopoulou

Xrisoula Memtsa

Stergiadis Konstantinos

Simos Nikoltsios

Simos Nikoltsios

Simos Nikoltsios

Salonikios Athanasios

Kostas Papachristos

Kiki Siropoulou

Τα σπίτια που έκτισαν αυτοί οι ονομαστοί οικοδόμοι στο χωριό μας, ξεχωρίζουν ανάμεσα σ’ άλλα και δικαιολογημένα  εντάσσονται στα παραδοσιακά του αιώνα μας. Πρέπει όμως να  πω, για να μην αδικήσω  τίποτα και κανένα, πως και του προηγούμενου αιώνα και παλιότερα τα σπίτια υπάγονται κι αυτά στην παλαιότερη παράδοση γιατί έχουν τη δική τους  χάρη, την αρχιτεκτονική της εποχής τους, το μεράκι και τη δική τους τεχνοτροπία, εκείνη των κατασκευαστών τους.

Kiki Siropoulou

Georgitzikis Dimitris

Shizumasuku.blogspot

Οι Ροδολιβινοί  γνωστοί για την αρχοντιά τους και το καλό γούστο, διάλεγαν τους καλούς μαστόρους γιατί ήξεραν τι ήθελαν και τι ζητούσαν. Ήθελαν να είναι εκ των προτέρων σίγουροι για το αποτέλεσμα, για το αρχοντικό τους.

Shizumasuku.blogspot

Έτσι βλέπουμε σήμερα να ξεχωρίζουν πολλά τέτοια οικοδομήματα στο χωριό και  που και ο Σύλλογος Ροδολιβινών Θεσσαλονίκης  με πολύ καμάρι και υπερηφάνεια  τα προβάλλει στα ετήσια καλλιτεχνικά ημερολόγια, για να τα βλέπουμε και εμείς και οι φίλοι του χωριού μας και να τα καμαρώνουμε.

Οι μαστόροι είχαν στη δουλειά τους το δικό τους  λεξιλόγιο, το γλωσσάρι όπως λέγεται· το καταχωρώ στη συνέχεια για να το θυμηθούμε οι παλιοί και να το μάθουν οι νεότεροι.

Για μας και για τους νέους, αναγνώστες του βιβλίου, ίσως είναι χρήσιμο το παρακάτω λεξιλόγιο ή γλωσσάρι, καθώς οι τοπικές ονομασίες της αρχιτεκτονικής και διακόσμησης κοντεύουν να ξεχαστούν μαζί με τα παλιά σπίτια που σιγά-σιγά χάνονται κι αυτά, υποκείμενα στη φθορά του χρόνου.

πηγή Γιάννης Ε. Στράτης: Δήμος Ροδολίβους "Από το χθες στο σήμερα - Λεύκωμα"

πηγή Γιάννης Ε. Στράτης: Δήμος Ροδολίβους "Από το χθες στο σήμερα - Λεύκωμα"
Μάθημα χτισίματος πέτρας στον συνοικισμό δεκαετία 50

photo wonderGreece

Γλωσσάρι

αγρι(ν)τιές ή γρεντιές= δοκοί χοντροί κι επιμήκεις από κορμούς συνήθως πεύκων ή άλλων δέντριον μέτριοιν σε πάχος. Χρησίμευαν σαν υποβαστάγματα για το σκελετό του δαπέδου, του ορόφου και της στέγης.

αλαφράγκα= περβάζωμα σε σχήμα ισοσκελούς τριγώνου σαν μικρό σπίτι. (Το βλέπουμε σε αρκετά παραδοσιακά σπίτια του χωριού όπως των αδελφών Παπαβασιλείου, του Τζέκη, του Τσελέγκα και άλλα).

αλφάδιασμα= η οριζοντίωση.

αγκωνάρια= οι γωνιόλιθοι.

αστρέχα= προεξοχή της στέγης, υπόστεγο.

γιλάν ντουγραμμά= (ψευτοντουγραμμά), πρόχειρη ξυλουρ- γική εργασία από τον ντουγραμματζή, τον τεχνίτη.

γκλαβανή = καταπακτή.

γρηπίδα= κρηπίδα, κορνίζωμα στο επάνω μέρος των τοίχων.

γυφτοκάρφια ή χαλκιάδικα= καρφιά με τετράγωνη διατομή για κάρφωμα μεγάλων ξύλων.

δοξάτο= ημιϋπαίθριος σκεπαστός χώρος του σπιτιού στον όροφο ή στο ισόγειο ή και δίπλα από το σπίτι.

ζ’ναρουσιές= ξυλόδεσμα.

ζ’νάρια ή ζουνάρια= μακρυά και χοντρά ξύλα, κτίζονταν κατά μήκος των τοίχων κατά διαστήματα για να αποτελέσουν τις δέσεις τους.

κεραμίδουμα= η κάλυψη της στέγης με κεραμίδια. κιραμαριά= κεραμοποιεία.

κλάπες= κατακόρυφη ξύλινοι σύνδεσμοι.

κιουσέδες ή αντιγουνιές= οι γωνίες των τοίχων κτισμένες καθ’ ύψος.

κερεστές= η οικοδομική ξυλεία.

κεφαλάρια= οριζόντια ξύλινα στοιχεία των παραθυρόφυλλων και των στοιχείων τους.

κρικέλλες= κρίκοι στην πόρτα.

κοράκι= μικρό κομμάτι ξύλου που εμπόδιζε τα παραθυρόφυλλα ν’ ανοίξουν.

καπάκια= πέταβρα.

μαχιές= δοκάρια, μακριά, λεπτά και ίσια, τοποθετούνται με κλίση και αποτελούν τα κύρια στελέχη στο σκελετό της στέγης.

μαντάλια= τούβλα καμινιού.

μπαμπάδες= οι ορθοστάτες των ζευκτών της στέγης. μουσάντρες= ντουλάπια εντοιχισμένα ή κάτοι από σκάλα ξύλινη εσωτερική συνήθως.

μπαλσίκια= τό στένεμα του τζακιού στο επάνθ) μέρος. μπουλίτσα= μικρό βαθούλωμα στον τοίχο για τοποθέτηση μικρών αντικειμένων.

μπαρμπακάς= πέτρινος τοίχος γύρω από την αυλή. μπόϊα= κατακόρυφα ξύλινα στοιχεία των παραθυρόφυλ- λων και των πλαισίων τους.

νοφράγγια= το κενό μεταξύ στέγης και τοίχου.

(ν)ταβανώματα= κατασκευές ταβανιών.

(ν)του(μ)προύκια= κατακόρυφα στρογγυλά ξύλα του τσα- τμά.

ντερέκια= κατακόρυφοι ξύλινοι ορθοστάτες.

πατόξυλα= ξύλα σκελετού δαπέδων, χοντρά με αρκετό μήκος.

πάτωμα= δάπεδο.

πέταβρα ή καπάκια= σανίδια επιμήκη και φαρδιά με μέ- τριο πάχος, που καρφώνονταν πάνω στο σκελετό της στέγης για κάλυψή του.

παγιάντες= διαγώνια ξύλινα στηρίγματα.

περβαζώματα= πλαισιώματα στο εξωτερικό των τοιχομά- των.

περάτης= σιδερένιος βραχίονας που ασφάλιζε την πόρτα. πέτσωμα= κάρφωμα δυνατό, κατασκευή σανιδώματος. πέλλες= σανίδια του ταβανιού, μήκους 1,80-2,30 μ. πλακώματα= χοντρά ξύλα που τοποθετούνται πάνω στα ανοίγματα που αφήνονταν κατά το κτίσιμο των τοίχων, για πόρτες και παράθυρα (ξύλινα μπρέκια).

ποταμοί= δοκοί επιμήκεις,χρησίμευαν σαν υποβστάγματα στο σκελετό της στέγης,.οι στρωτήρες.

ραμποτέ σανίδια= περαστά καρφωτά σανίδια.

Μιλτιάδης β.Παπαπέτρου
Ροδολίβος
Μελετώντας την Παράδοση